Een goed uiteinde van 2024
Het is nu officieel, op 10 januari kondigde het World Metrological Organzation (WMO) van de Verenigde Naties aan dat 2024 wereldwijd het warmste jaar was ooit gemeten. De temperatuur steeg volgens verschillende waarnemingsmethodes tot 1,55°C (met een onzekerheid van +/- 0,13 °C) boven de pre-industriële referentietemperatuur van de periode 1850-19001.
De grillige grafiek toont aan dat niet elk volgend jaar zo heet wordt, maar de snel stijgende trend is duidelijk. Dit is vrij vlug want in de IPCC rapporten van 2023 (Assessment Report 6) was nog sprake van een kans van 80% om in de eerstvolgende vijf jaar één keer boven de 1,5°C te gaan.
Een warm begin van 2025
Begin januari staan de media vol van de bosbranden rond Los Angeles. Bosbranden horen bij het oer-klimaat van Californië, maar door mismeestering van de bosbouw en versterking door de klimaatopwarming kondigen die branden zich nu aan als de duurste natuurramp ooit2. Niet te verwonderen in zo’n rijke streek.
Een sfeerbeeld3: De geur van brand hangt in de stad, as dwarrelt door de lucht. De doorgaans strakblauwe lucht is mistig van de rook, de zon is vervaagd tot een oranje waas. De stemming in de binnenstad is bedrukt. Er is weinig verkeer op straat, een uitzondering in een metropool die berucht is om zijn lange files. Toeristen wandelen verloren rond, de meeste attracties zijn voorlopig gesloten.
De aankondiging van een “warm 2025”? In ieder geval de voorbode van een duur jaar. Herverzekeringsmaatschappijen kondigen aan dat klimaatrampen stilletjes aan onverzekerbaar worden.
Onderstaande overzicht van de grootste natuurrampen in 2024 geeft in miljarden dollar aan hoeveel deze rampen aan de maatschappij kosten, welk deel daarvan verzekerd is en welk deel overheden en privé personen moeten dragen4. De kosten lopen steeds hoger op omdat stedelijke en industriële gebieden getroffen worden waar het duur is om de schade aan huizen, industriële installaties en infrastructuur te herstellen. Dit staat nog los van de gederfde kosten van niet produceren en handel drijven.
| Periode 2024 | regio | Oorzaak | Kosten | Verzekerd | Overheid / privé |
|---|---|---|---|---|---|
|
Januari |
Japan |
Aardbeving + tsunami |
15 |
2,5 |
12,5 |
|
Juli |
China |
Overstroming |
12 |
0,4 |
11,6 |
|
September |
China, Vietnam, Laos,… |
Tyfoon Yagi |
14 |
1,6 |
12,4 |
|
September |
VS, Cuba, Mexico |
Orkaan Helena |
56 |
16 |
40 |
|
Oktober |
VS, Mexico |
Orkaan Milton |
38 |
25 |
13 |
|
Oktober |
Spanje |
Waterbom |
11 |
4,2 |
6,8 |
|
Totaal |
146 |
49,7 |
96,3 |
||
En dat is nog maar het topje van de ijsberg, tal van kleinere rampen komen in deze lijst niet voor!
Organisaties als het WMO tonen telkens weer aan dat de orkanen, overstromingen en bosbranden van deze rampen heviger worden door de opwarming van oceanen en atmosfeer.
Voor het vijfde achtereenvolgende jaar doorbreken de verzekerde verliezen door natuurrampen de grens van USD 100 miljard. Een groot deel van deze toenemende schadelast is het gevolg van waardeconcentratie in stedelijke gebieden, economische groei en stijgende wederopbouwkosten. Door de omstandigheden te bevorderen die tot veel van de rampen van dit jaar hebben geleid, speelt klimaatverandering ook een steeds grotere rol. Daarom moet investeren in mitigatie- en aanpassingsmaatregelen een prioriteit worden.
Balz Grollimund, Swiss Re’s Hoofd Catastrophe Perils
Daarom dringen deze no-nonsens herverzekeringsmaatschappijen er bij de overheden en bedrijven steeds harder op aan om wereldwijd te investeren in voorkomen en aanpassen aan de klimaatverandering evenals in de veerkracht van regio’s.
Als we verder kijken
Uitstel werkt niet
Waren we in 1990 al begonnen met het afbouwen van de uitstoot van broeikasgassen dan had dat veel geleidelijker kunnen gebeuren om onder de opwarming van 1,5°C te blijven dan als we er pas na 2022 aan begonnen waren5. Voor alle duidelijkheid: we beginnen in 2025 ook nog niet aan die afbouw.
Daardoor is de kans dat we naar 2,5 à 2,7 °C opwarming doorstoten al bijna niet meer te vermijden.
Onderhandelen met het klimaat?
Sandra Phlippen is hoofdeconoom bij ABN AMRO en bijzonder hoogleraar Duurzaam Bankieren in Groningen. Uit de klimaatmodellen die haar teams ontwikkelen komt naar voor dat
- Als we op drie graden opwarming afstevenen we rond 2050 al een 20 procent lagere BBP-groei hebben. Ter vergelijking: de pandemie veroorzaakte een 3 procent krimp van het BBP. Maar – de grote ‘maar’ – deze uitkomst neemt heel veel niet mee. Zoals miljoenen klimaatvluchtelingen en hoe dat onze instituties gaat destabiliseren, financiële-marktenstress, paniek, allerlei gedragseffecten zitten er allemaal niet in. Dit is dus een onderschatting van de werkelijkheid;
- Het anderhalve-graden-scenario, zoals in 2015 overeengekomen in Parijs, kost anderhalve procent BBP-groei! “bijna niks” i.v.m. de 20% van hierboven.
De businesscase van iets doen versus niets doen is 18 procent van het mondiale bbp. Dat is een zesvoudige pandemie aan voordeel. En toch doen we het niet.
Sandra Phlippen in De Correspondent6
Deze benadering ligt in lijn met wat Pierre Wunsch, directeur van de Nationale Bank van België, aangeeft. Volgens hem zou de energietransitie voor België 3% van het BNP kosten gespreid over 30 jaar, te vergelijken met de olieschok van begin de jaren ’70 van vorige eeuw. De kosten van niet doen zijn daar een drie- tot viervoud van.
Aangezien we enkel met het klimaat kunnen onderhandelen door broeikasgassen te beperken ligt het aan ons om te beslissen wanneer we ermee beginnen. Uitstel is veel duurder dan onmiddellijke actie!
1 WMO confirms 2024 as warmest year on record at about 1.55°C above pre-industrial level
2 De branden in Los Angeles: klimaat als zondebok voor falend beleid | De Standaard
3 “Ik zag vlammen uit de heg van de buren komen en ben meteen vertrokken”: duizenden inwoners Los Angeles zijn alles kwijt | De Standaard
4 Bron: MunichRe-NatCAT-Stats2024-Full-Year-Factsheet.pdf
5 Is it too late to keep global warming below 1.5 °C?The challenge in 7 charts
6 Deze top-econoom kan de toekomst voorspellen – De Correspondent