Nu al
Het is de tijd van het jaar om records te melden, dus mag dit niet ontbreken.
In zijn Assessment Rapport van 2023 voorspelde het IPCC dat met 90% zekerheid de in Parijs afgesproken drempel van 1,5°C temperatuurstijging binnen de vijf jaar overschreden zou worden. De natuur heef het in 2024 al klaargespeeld. De Standaard kopte op 9 december:
2024 is het warmste jaar ooit gemeten; de drempel van 1,5 graden is overschreden.
Dit betekent niet dat 2025 het volgende recordjaar wordt, maar wel dat de klimaatverandering sneller gaat dan modellen laten vermoeden en dan wetenschappers realistisch vinden.
Niet onverwacht
Het zat er al lang aan te komen. Climate Copernicus, de Europese meteorologische dienst kondigde het al aan in november1 en bevestigde het nieuws op 9 december.
Ook heel nat
In België herinneren we ons dat in de IJzervlakte overstroomde van november 2023 tot maart dit jaar, dat de Denderstreek onderliep in januari, de Voerstreek in mei en Mechelen in juli. Tussen oktober 2023 en september 2024 werden twaalf opeenvolgende neerslagrecords neergezet!2
2024 zal de boeken ingaan als het natste jaar sinds het begin van de metingen in Ukkel – meteo.be op 12 december3
Deze grafiek van 26 november toont aan dat er in Ukkel 1088,5 mm regen viel in slechts 188 dagen. Dit jaar telde elf dagen met meer dan 20 mm regenval, ook een record. Het vorig record stond op 7 dagen en werd in 2021 bereikt.
Dat in de Europese regio de regen in steeds grotere hoeveelheden op korte tijd neervalt merkten ze ook aan de grote overstromingen in Zwitserland (juni), Tsjechië, Oostenrijk, Duitsland, Polen (september) en Valencia (november).
Het weer van dit jaar is een samenspel van weerfenomenen als het einde van El Niño en opwarming van het klimaat en vooral van het zeewater. Reken daarbij een luie straalstroom die ervoor zorgt dat het weer voor een langere periode “op slot” zit en je begrijpt dat we in een periode zijn terechtgekomen waarin grote droogte en veel water elkaar vaak zullen afwisselen.
Haalbaar en betaalbaar
Het adagio van Zuhal Demir, onze vorige Vlaamse minister voor klimaat, was helder. Inspanningen voor klimaatbeheersing moeten “haalbaar en betaalbaar” zijn. Hopelijk wilt Melissa Depraetere, onze huidige klimaatminister, een tandje bijsteken om als Vlaanderen ons deel te doen om klimaatbeheersing te realiseren. Aan de natuur zal het niet liggen, die doet hard haar best om de records sneller te halen dan verwacht.
Ten opzichte van de Vlaamse doelstelling van 40 procent minder broeikasgassen tegen 2030 ten opzichte van 2005 haalt Vlaanderen momenteel 33,7% en schiet zo 6,1 miljoen ton CO2 te kort. Ten opzichte van de Europese doelstelling van 47 procent voor België is dat zelfs 20,5 miljoen ton4. Om de achterstand goed te maken moeten we rekenen op de collegiale samenwerking tussen Vlaamse ministers M. Depraetere (Vooruit, klimaat en huisvesting), J. Brouns (cd&v, landbouw en milieu) en A. De Ridder (NV-A, transport).
Als we ons deel tegen 2030 niet realiseren door alles “haalbaar en betaalbaar” te houden voor de modale Vlaming hangt ons een flinke boete boven het hoofd. We riskeren tot 2,5 miljard aan emissierechten te moeten kopen. Tenminste volgens de Europese afspraken die we mee ondertekenden. Op die manier dreigen we in een “haalbaar maar vreselijk duur” scenario terecht te komen5.
1 The year 2024 set to end up as the warmest on record | Copernicus
2 “de regen bleef maar komen”, Knack nr 50, 11 december, blz 48 – 52