Lucrates als spreker

In 2030 meet IPCC de toestand – Deel 10: Nu in actie

Wat we nu weten

Op basis van alle IPCC rapporten van 1990 tot 2023 over klimaatopwarming weten we nu

  • De atmosfeer warmt snel op omdat de concentratie aan broeikasgassen in de atmosfeer te snel stijgt. Drie gassen spelen daar een belangrijke rol in:
    • Koolstofdioxide (CO2), dat al sinds 1850 op grote schaal wordt uitgestoten door verbranding van kolen en later olie en gas;
    • Methaan (CH4) dat vrij komt uit dierlijke meststoffen en bij productie en transport van bijv. LNG;
    • Stikstofoxide (N2O) dat vrij komt uit meststoffen maar ook uit industriële processen. Beide broeikasgassen namen sterk toe vooral met de Groene Revolutie na WOII;
  • Omdat CO2 200 jaar en langer in de atmosfeer blijft hangen weten we dat alle CO2 die we nu uitstoten nog lang voor klimaatopwarming zorgt. Voor methaan, dat maar 12 jaar blijft hangen maar een heviger broeikasgas is dan CO2, helpen maatregelen veel sneller. N20 komt minder voor maar is heviger dan Methaan. Met N2O moeten we voorzichtig zijn;
  • De temperatuur is nu al met 1,1 °C gestegen t.o.v. de referentieperiode 1850 – 1900. De stijging is 1,6°C boven land en 0,9°C boven de oceanen. Deze laatste zorgen nu voor een vertraagde temperatuurstijging maar zullen hun warmte over vele honderden jaren weer vrijgeven. M.a.w. we voelen de klimaatopwarming en het stijgen van de zeespiegel nog ver na 2100;
  • Omdat alles met alles samenhangt in kringlopen dreigt een opwarming boven de 2°C kantelpunten te overschrijden waardoor er nog sneller broeikasgassen in de atmosfeer komen en de opwarming oncontroleerbaar wordt. De aarde is in het verre verleden nog 5°C en meer warmer geweest dan vandaag maar toen was leven op aarde volledig anders samengesteld;
  • Het IPCC schrijft ook voor dat een afbouw van uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 van 43% of 26% een beperking van de klimaatopwarming tot respectievelijk 1,5°C (VN akkoord van Parijs) of 2°C (om kantelpunten te vermijden) oplevert. Meer nog: de technologie en de geldmiddelen hiervoor zijn beschikbaar. Vooral de politiek en de economische gemeenschap moeten consistent handelen om de klimaatopwarming tegen te gaan. Het IPCC verwijst steeds weer expliciet naar wat de westerse wereld van inboorlingen kan leren over hoe ecologisch te leven.

Ruimte voor actie

De IPCC aanbevelingen voor klimaatbeheersing gaan uit van duurzame energie uit zon en wind, over ecologische land- en stedenbouw tot het afvangen van historische CO2 in de atmosfeer.

Veel van de technische oplossingen zitten nu in proefstadia en moeten nog verder ontwikkeld en opgeschaald worden. Dat vereist samenwerking over alle landen heen, over alle technische centra en bedrijven heen.

De grootste zorg is dat de emissie van broeikasgassen vóór 2030 drastisch afneemt (SSP – 1). Wat we tegen 2030 doen is van doorslaggevend belang! Anders dreigen we tussen scenario’s terecht te komen met méér dan 3°C (SSP – 2) en door het overschrijden van kantelpunten tot een voor de mens onleefbare 5°C (SSP – 5).

Bron: Synthesis report of the IPCC sixth assessment report (AR6) Longer Report Figure 4.2.

Kan “ik” iets doen?

In dit grote debat over klimaatopwarming heeft elk van ons de mogelijkheid en de opdracht bijdrages te leveren. De geschiedenis staat vol van grootse omkeringen die er gekomen zijn omdat “het volk” die nastreefde. Onder druk van protesten volgden politieke leiders de richting die de wetenschap aangaf om het Gat in de Ozon en de Zure Regen te bedwingen. De belangrijkste reden om deze klimaatopwarming tegen te gaan is dat elk van ons deel is van de biologische wereld. Als die biologische wereld verandert of degradeert door de klimaatopwarming dan degradeert niet alleen de wereld om ons heen, maar ook ons eigen biologische lijf. Uiteindelijk rafelt onze hele samenleving uiteen. Dat we als individu onderdeel zijn van het groter geheel kan je op twee manieren benaderen
  • Naar het ik toe: In de ruimte heersen fysische wetten van relativiteit (Einstein) en kwantummechanica (Bohr en leerlingen). Op basis van die wetten ontstaan stoffen – sterren – en rond die sterren planeten. Op sommige planeten ontstaan in de kringlopen (de koolstofkringloop is één van de vele op aarde) biologisch leven dat door de wet van de natuurlijke selectie (Darwin) ontwikkelt tot complexe vormen, waaronder de mens. Zonder kringlopen geen mens die precies past binnen de evenwichten tussen die kringlopen. Als individu ben je één wezen in de aardse en kosmische cycli en ontsnap je niet aan de evenwichten die uit de natuurwetten volgen;
  • Vanuit het ik: Elk individu voelt zich thuis in een kleine groep van verwanten en vrienden. Die groep functioneert in regionale, landelijke en wereldwijde culturen. Jouw acties hebben invloed op je wijde omgeving en worden beïnvloed door die omgeving. Die omgeving past in alle aspecten van biologisch leven, omringende natuur, atmosfeer, zonnestelsel en kosmos. Die ruime omgevingen zijn vandaag de resultante van alles wat er al in de loop van tijden mee gebeurd is en jij bepaalt mee wat er in de toekomst met die omgevingen zal gebeuren voor toekomstige generaties.

Elk “ik” is een integraal deel van alles dat met alles te maken heeft

Beide redeneringen plaatsen elk van ons als één deeltje in de sociale samenleving én natuurlijke kringlopen. We zijn als individu medeverantwoordelijk om onze draai te geven aan kringlopen die klimaatopwarming bepalen. Concreet kringlopen van koolstof, methaan en stikstof.

Actiedomeinen

Er bestaan concrete overzichten van wat we praktisch kunnen doen zowel in boekvorm als op het internet. Het belangrijkste is

  • Informeer je. Weet wat er aan de hand is en wat je in jouw rollen kan doen;
  • Wees actief. Praat hierover met anderen, ga het debat aan, promoot acties;
  • Roep de overheid ter verantwoording. Volg als burger politieke acties op, zowel op lokaal, regionaal, federaal als op Europees niveau. Een sterke overheid die aan duurzaamheid werkt bestaat enkel als de burgers die eisen. Jij kan helpen beletten dat politici rekeningen blijven doorschuiven naar volgende generaties of dat overheden en financiële instellingen blijven investeren in fossiele grondstoffen. Investeer je (spaar)geld in de ecologische opwaardering van je woning en in bewezen duurzame fondsen en bedrijven;
  • Neem anderen mee in je verhaal.Niet iedereen is even geïnteresseerd, even goed geïnformeerd of heeft de middelen om veranderingen aan te brengen. Help hen, ondersteun hen met raad en daad.

Dit is geen oproep om radicaal klimaatactivist te worden. Ook al is er volgens de “radicale flanktheorie” nood aan een minderheid die grotere groepen ergert met hun acties maar ook doet nadenken. De acties moeten het doel rechtvaardigen en businessmodellen en politiek doen omslaan. Voorbeelden daarvan zijn

  • Economisch: vormen van energieverbruik beperken door ons te verplaatsen met de “motor” die het minst vervuilt; producten langer gebruiken door ze te herstellen en tweedehands aan te bieden of te kopen;
  • Ecologisch: vliegtuigreizen beperken en compenseren, meewerken aan herbebossing, tuin ontharden en wat wilder aanleggen, in de loop van de week één of meerdere keren vegetarisch of zelfs veganistisch eten;
  • Burgerplicht: bij het stemmen rekening houden met alle daden die partijen in ’t verleden deden (wetgeving aanpassen, bedrijven reguleren, investeren in innovatie enz.) en voorstellen die ze doen i.v.m. klimaatbeheersing; je informeren of businessmodellen van bedrijven reëel ecologisch zijn of enkel greenwashing en je koopgedrag aanpassen.

Je persoonlijke acties zijn maar vol te houden als ze aansluiten bij je persoonlijkheid, wereldbeeld de en rollen die je nu hebt in de maatschappij. Hier vind je een handleiding om die acties te selecteren en te formuleren.

Natuurlijk gaan sommige van die acties maar effect hebben als genoeg individuen en burgers die implementeren. De praktijk leert dat als we eenmaal veranderd gedrag vaststellen bij 25% van de gemeenschap de modellen zich aanpassen en de rest van de gemeenschappen volgt.

Omdat alles met alles te maken heeft leren we ook dat acties die klimaatbeheersing bevorderen ook heel wat positieve bijwerkingen hebben op vlak van gezondheid, voedsel, lucht, biodiversiteit, milieu, water en uiteindelijk de vrede.

Spin-off effecten van acties voor klimaatbeheersing

Veel succes met je persoonlijke bijdrage aan klimaatbeheersing!

Lees de hele reeks 'In 2030 meet IPCC de toestand'

Wil je op de hoogte worden gehouden van nieuwe publicaties?

Schrijf je dan in op onze nieuwsbrief en ontvang regelmatig de inzichten van Lucrates

  • 2024 - De Wereld volgens Lucrates
Keynote speaker