Drie COP’s in 2024 – Deel 1

De draagkracht is voor zes van deze parameters overschreden

• Wereldwijd verlies aan genetische diversiteit (soorten) en het verlies van functionele integriteit (de energie die beschikbaar is voor ecosystemen) overschrijden veilige niveaus. Dit effect versnelt nog, vooral in regio’s waar intensieve landbouw plaatsvindt;
• Wereldwijde introductie van niet-afbreekbare nieuwe entiteiten – zoals synthetische chemicaliën, kunststoffen en genetisch gemodificeerde organismen – is enorm. Een aanzienlijk deel van deze stoffen blijft ongetest op hun milieueffecten. Dit geeft aan dat de grens waarschijnlijk wordt overschreden, hoewel exacte cijfers onzeker zijn;
• Gebruik van fosfor en stikstof in de landbouw heeft de veilige grenswaarden overschreden;
• Atmosferische CO₂-niveaus zijn op het hoogste punt sinds 15 miljoen jaar en de opwarming blijft stijgen. De gemiddelde temperatuur is nu het hoogst sinds het ontstaan van menselijke beschavingen op aarde..

Toeval of niet maar dit jaar organiseerden de Verenigde Naties (VN) bijeenkomsten om wereldwijd afspraken te maken rond deze thema’s, de zgn. Conference Of the Parties (COP).

COP 16 over herstellen biodiversiteitsverlies

Deze Conference werd gehouden in Cali, Columbia, van 21 oktober tot 1 november met 190 deelnemende landen.

Op de vorige COP, 2022 in Montreal (Canada), was in het Global Biodiversity Framework (GBF) beslist om 30% wereldwijde land- en wateroppervlak te beschermen.

In tegenstelling met vorige COPs doen bedrijven en financiële instellingen nu aan lobbywerk³. Dat is te merken, het lukte COP16-president Susanna Muhamad niet om actieplannen verder te concretiseren en financieringsstromen op gang te brengen

• Slechts 44 landen hielden zich aan de afspraak om actieplannen op te stellen;
• Het vooropgestelde financieringsfonds werd zelfs ver in blessuretijd niet afgeklopt. Zelfs de in Montreal beloofde $ 18 miljard tegen 2025 is nu onzeker.

Toch werden twee interessante punt afgesproken

• Omdat inheemse volken een groot aandeel hebben in het beschermen van kwetsbare natuurgebieden hebben ze vanaf nu een eigen orgaan dat officieel deelneemt aan VN-onderhandelingen. Dit betekent niet dat hun levensstijl volledig in evenwicht is met de natuur om hen heen;
• In een online CALI-fonds betalen bedrijven vanaf nu voor het gebruik van genetische data van dieren en planten. Een deel van de winst die wordt gemaakt a.d.h.v. deze kennis wordt gebruikt voor natuurbehoud in de regio’s waar de data vandaan komt.

Een mager resultaat na twee weken onderhandelen. Niettemin kan je dit zien als een paar mini-stapje vooruit in het tegengaan van wat later misschien beschreven zal worden als een “zesde uitroeiing”.

COP 29 in Baku over geld voor de ontwikkelende landen

Deze COP werd gehouden in Baku, Azerbeidzjan, van 11 tot 22 november 2024 met 196 landen en 65.000+ deelnemers over de twee weken.

De COP ging net als vorig jaar door in een oliestaat. Nu was dit een zwaktebod. De COP week uit naar Baku omdat Rusland niet akkoord ging een Oost-Europese locatie vanwege de reactie van het Westen op de oorlog in Oekraïne. Het gevolg was een zwak geleide COP en 48 uur in blessuretijd waren twee realisaties vast te stellen⁴

• De 23 rijke landen gaan “tegen 2035 jaarlijks tenminste 350 miljard dollar samenbrengen om ontwikkelende landen te helpen bij hun transitie naar een broeikas-neutrale economie”;
• Er komt een internationale koolstofmarkt voor uitstootcertificaten. Een land of een bedrijf dat er niet in slaagt om zijn uitstoot voldoende te verminderen, kan dat goedmaken door bijvoorbeeld te investeren in bosherstel in Afrika.

Over beide bereikte resultaten kan je eindeloos lammenteren

• De rijke landen zijn bereid te betalen voor hun historische verantwoordelijkheid. Maar het steekt dat landen als China, Saoedi-Arabië en Zuid-Korea vasthouden aan hun statuut van ontwikkelende landen dat ze in 1992 kregen. Je kan ook beweren dat de $ 100 miljard die nu, na een jarenlange bedeltocht, werd samengebracht na inflatie netto evenveel waard is als wat nu beloofd is. Daarenboven gaat het grotendeels over leningen die de ontwikkelende landen moeten terugbetalen, uiteraard met rente.
• Het besluit over de koolstofmarkt is vaag en niet sluitend. Het laat toe om nog lang fossiele brandstoffen te gebruiken. Zeker nu dat het voornemen van vorige COP om “af te stappen van fossiele brandstoffen” niet letterlijk bevestigd is.

Bovendien lijkt $ 350 miljard veel, maar

• Onafhankelijke bronnen denken dat $ 1.000 tot $ 1.300 miljard per jaar nodig is om aan de reële noden te voldoen. Dat is ongeveer 1% van het wereldwijde bruto nationaal inkomen;
• De VS hebben beslist om het besturingssysteem van hun kernwapens te moderniseren. Kostprijs: $ 2.000 miljard;
• Voor 2025 zetten de VS $ 850 miljard⁵ in op landsverdediging en de EU landen plannen een substantiële verhoging van hun $ 214 miljard uit 2023⁶.

Dit houdt nog geen rekening met wat er gebeurt als de nieuw verkozen Amerikaanse President beslist om het akkoord van Parijs uit 2015 te verlaten. In ieder geval zorgde dit vooruitzicht ervoor dat de ontwikkelende landen eieren voor hun geld kozen. Als tegen de volgende COP de VS de onderhandelingen verlaten dan krijgen ze waarschijnlijk nog minder beloofd.

Nu is het wachten tot volgend jaar op COP30 in Belém, Brazilië. Hoofdthema daar is de vijfjaarlijkse review van de klimaatplannen van alle deelnemende landen. Dan zullen we zien of het mogelijk is om de huidige grens van 2,6 tot 2,8°C opwarming verder te verlagen. Of gaan we toch naar 3°C opwarming en meer. Als we kijken naar de landen die vandaag al een plan klaar hebben lijkt het eerder die richting uit te gaan⁷. In navolging van de COP over biodiversiteit heeft tot nu toe één land zijn ontoereikende plannen ingediend, nl. de Verenigde Arabische Emiraten.

Heeft een dergelijk COP nog zin? In ieder geval betekent het jaarlijks politieke aandacht. Zelfs onze Vlaamse minister voor Klimaat, Melissa Depraetere, ging er naar toe. Ondertussen weten we dat onder druk van het Akkoord van Parijs en de maatregelen die dat mee brengt de verwachte temperatuurstijging van 5 à 6 °C terug gebracht is naar 2,6 à 2,8 C. Nog veraf van de in Parijs afgesproken 1,5°C maar het gaat de juiste richting uit.