Sectie D: Verbanden tussen vermijden, aanpassen en duurzame ontwikkelingen
De maatregelen tegen klimaatopwarming hebben belangrijke zijeffecten die we kunnen beïnvloeden. Het IPCC trekt heel graag de lijn door naar de SDG’s (Sustainable Development Goals) uit de “2030-agenda voor Ontwikkeling” van de VN.
Deze zijeffecten zijn vooral belangrijk voor ontwikkelingslanden, kwetsbare bevolkingsgroepen en inheemse volkeren met beperkte institutionele, technologische en financiële capaciteit, maar ook voor minderheden of groepen met beperkt sociaal, menselijk en economisch kapitaal. Deze groepen zijn ook het meest kwetsbaar en beïnvloedbaar om zgn. klimaatvriendelijke maatregelen verkeerd te implementeren.
Doorheen allerlei acties voor klimaatbeheersing ziet WGIII volgende voordelen:
- Minder luchtvervuiling door minder toxische uitstoot;
- Gezondere eetgewoontes met minder vlees;
- Minder verbruik van materialen waardoor grondstoffen minder snel uitgeput raken en milieuvervuiling wordt tegengegaan;
- Mensen worden meer zelfvoorzienend in de landbouw (vaak zoals vroeger);
- Toegang tot nieuwe vormen van arbeid gespreid over meerdere regio’s;
- Biomassa en biodiversiteit neemt weer toe;
- Lager verbruik van water;
- CCS en CDR technieken kunnen bijdragen aan vruchtbaardere grond.
Alle landen en regio’s vertrekken vanuit verschillende contexten op vlak van sociaal, economie, ecologie, culturele of politieke omstandigheden, hulpbronnen, capaciteiten, internationale omgeving en geschiedenis. Maatregelen voor klimaatbeheersing veranderen deze traditionele context evenals de relaties tussen regio’s en landen. Rijkdom en politiek belang van regio’s zullen verschuiven.
Rekening houden met klimaatrechtvaardigheid kan helpen bij het verschuiven van ontwikkelingstrajecten naar duurzaamheid, onder meer door een billijke verdeling van de baten en lasten van mitigatie, het vergroten van de weerbaarheid tegen de gevolgen van klimaatverandering, met name voor kwetsbare landen en gemeenschappen, en billijke steun voor degenen die in nood verkeren.
AR6 WGIII SPM pagina 56
Rijken (met grote energieafdruk) moeten armen of armeren (met veel kleinere energieafdruk) helpen. Oude jobs (die vuile energie vreten) worden vervangen door nieuwe (die propere energie produceren of gebruiken) op andere plekken in de wereld.
Sectie E: versterken van de (re)acties
Er is geen tijd te verliezen, maar daar is ook geen reden toe!
Justin Rowlatt, climate editor BBC News, News at TEN April 4th
Mogelijkheden en beperkingen
Klimaatopwarming beperken hangt samen met factoren zoals geofysica, milieu-ecologie, technologie, economie, sociaal-cultureel en instituties. Oplossingen implementeren, vraagt veel financiering, technologische innovatie, nieuwe beleidsinstrumenten, institutionele capaciteit, bestuurlijke samenwerking op verschillende niveaus, verandering in menselijk gedrag en aangepaste levensstijl.
Er zijn op vandaag voldoende technieken beschikbaar, goed implementeerbaar en door burgers geaccepteerd. Voorbeelden daarvan zijn zonne-energie, windenergie, elektrificatie van meerdere systemen, stedelijke groene infrastructuur, energie-efficiëntie, vraagbeheersing, beheer van bos, gewassen en grasland en vermindering van voedselverspilling en -verlies. Aan veel van deze methodes zijn er nog technische grenzen (de technologie zelf en/of software voor beheer ervan…) maar er zijn vooral institutionele belemmeringen.
Het pakket aan mogelijke klimaatacties is zo groot dat er nu al in één of andere vorm aan gewerkt kan worden. Daarbij liggen de prioriteiten bij institutionele en regelgevende capaciteit, innovatie, financiering, betere governance en samenwerking op verschillende beleidsniveaus en beleidsmaatregelen met meerdere doelstellingen.
Gezien de omvang van het mondiale financiële systeem is er wereldwijd voldoende kapitaal en liquiditeit om de wereldwijde investeringskloven te dichten. maar er zijn belemmeringen om kapitaal te heroriënteren voor klimaatactie – zowel binnen als buiten de mondiale financiële sector – en er is de macro-economische tegenwind waarmee ontwikkelingsregio’s te kampen hebben. Belemmeringen voor de inzet van commerciële financiering vanuit de financiële sector en macro-economische overwegingen zijn onder meer: onvoldoende inschatting van risico’s gerelateerd aan klimaat en investeringsmogelijkheden, regionale mismatch tussen beschikbaar kapitaal en investeringsbehoeften, binnenlandse vooroordelen, de schuldenlast van een land, economische kwetsbaarheid en beperkte institutionele capaciteiten.
AR6 WGIII SPM, pagina 61
Fair en billijk
Doeltreffend en billijk klimaatbeleid is gebaseerd op samenwerking tussen
- Burgers, jongeren en werknemers (aanpassen van hun gedrag, de politiek en het bedrijfsleven onder druk zetten);
- Politieke leiders (visie geven, richting uitzetten op een inclusieve manier, gunstig investeringsklimaat creëren, stoppen met subsidies aan fossiele brandstoffen en wetgeving);
- Justitie (klimaatgerichte rechtspraak);
- Bedrijven (onderzoek en investeringen);
- Media (de juiste verhalen);
- Financiële instellingen (economisch klimaat en stoppen met de steun aan fossiele brandstoffen);
- Inheemse volkeren en lokale gemeenschappen (kennis van de lokale situatie gebruiken).
Economische maatregelen die klimaatbeheersing ondersteunen en negatieve milieueffecten voorkomen, vereisen o.a. lange termijn toezeggingen inzake overheidsuitgaven, hervorming van prijsstelling van publieke goederen en services, de zgn. “Commons”, en investeringen in onderwijs en opleiding, natuurlijk kapitaal, O&O en infrastructuur.
Rijkere en meer ontwikkelde landen moeten hun engagement nakomen om 100 miljard dollar ter beschikking te stellen van armere en minder ontwikkelde landen. De investeringen in klimaat moeten in de periode 2020 – 2030 zes keer groter worden dan tot nu toe het geval is.
Het UNFCCC Protocol van Kyoto (1997) en de Overeenkomst van Parijs (2015) ondersteunen niveaus van nationale ambitie en moedigen de ontwikkeling en uitvoering van klimaatbeleid aan.
AR6 WG III
Conclusies
Klimaat is een wereldwijd probleem en kan enkel wereldwijd aangepakt worden. De Verenigde Naties kaarten het probleem al sinds 1995 aan, net als in deze zesde Assessment Report ronde. De rapporten zijn complex maar de boodschap is consistent, deprimerend maar helder samen te vatten.
De snelheid van de huidige klimaatopwarming is een onweerlegbaar feit en het gevolg van menselijke activiteit;
We kunnen de temperatuurstijging nog beperkten tot 1,5 °C maar dan moeten we nu van de broeikasgassen af.
In dit AR6 rapport worden twee achterpoortjes ingebouwd, nl.
- Een overshoot toelaten tot een opwarming van 2°C om na 2100 af te koelen tot 1,5°C;
- Technieken toepassen om koolstof op te slaan en te verwijderen, ook al zijn die nu nog volop in ontwikkelfase.
Dit rapport is er nog steeds een van hoop. Ondanks dat we al ver opgeschoven zijn in temperatuurstijging door alle signalen naast ons neer te leggen is er voldoende kennis, inzicht, technologie, kapitaal en op veel plaatsen goede wil. We moeten er nu eens systematisch werk van maken! Echt uit de startblokken komen en alle politieke, conservatieve en economische bezwaren ombuigen tot actie.
In de marge van dit rapport zien we dat alle maatregelen die genomen worden om hernieuwbare energie op te wekken nog niet volstaan om de grotere vraag aan energie door groei op te vangen. Wordt het ook niet eens tijd om ons beeld over groei bij te stellen?
Het huidige conflict in Oekraïne is tegelijk een drama en een opportuniteit om sneller te evolueren naar een regeneratieve economie met o.a. verlaging van de uitstoot van CO2-eq.
De manier waarop het “Gat in de Ozonlaag” gedicht werd is een schoolvoorbeeld van hoe het wél kan. De lessen die we daaruit trekken, zijn dat we er komen met wetenschappelijk inzicht, een goed en concreet verhaal, wereldwijd samenwerken, ontwikkelingslanden ondersteunen, politieke wil en leiding, afspraken maken, verfijnen, nakomen en controleren.
