Een dag in 2024: 14 augustus

Doorgaan of niet?

Karel Verhoeven verwees ernaar in zijn “commentaar” van 13 augustus: “we kunnen nu de armen niet laten zakken, we moeten doorpakken”. Maar wat lezen we in de pers op 14/08?

• Al meer dan 500 bedrijven (ongeveer 10%) verlagen hun ambities om de wettelijk ondersteunde Science Based Target initiatives (SBTi)⁵ te halen. Daaronder ook zes Belgische bedrijven zoals Belfius, Infrabel en Vandemoortele. Die targets zijn nochtans nodig om de opwarming minstens “ver onder” de 2 graden Celsius te houden⁶;
• De EU schrijft in zijn persmededelingen⁷: De Europese Commissie heeft, in het kader van de EU-staatssteunregels, een Nederlandse regeling van 700 miljoen euro goedgekeurd om boeren te compenseren voor het vrijwillig sluiten van veehouderijlocaties in bepaalde gebieden in Nederland om de kwaliteit van het milieu te verbeteren en een duurzamere en milieuvriendelijkere productie in de veehouderijsector te bevorderen. De regeling geldt voor prioritaire gebieden die door de Nederlandse provincies zijn aangewezen, waaronder veengebieden, zandgronden, beekdalen en gebieden in en naast Natura 2000-gebieden.

We zitten tussen hangen en wurgen. De industrie lijkt haar inspanningen af te zwakken omdat de targets te hoog zijn, de consument nog niet volgt of niet bereid is extra te betalen. De EU blijft op koers om “de beste in de klimaatklas” te worden.

Zo kan het ook

Geïnspireerd op historische steden zoals Santorini in Griekenland en Jodhpur in India, die al eeuwenlang gebruikmaken van reflecterende daken en muren om gebouwen koel te houden⁸, zijn onderzoekers erin geslaagd om een passief koelingsmechanisme te ontwikkelen door muren en ramen te coaten met een materiaal dat de warmteoverdracht tussen gebouwen en hun omgeving beter reguleert. Verrassend genoeg is dat de kunststof polypropyleen, die in allerlei huishoudelijke producten wordt verwerkt als plastic. Het goedkope materiaal blijkt bijzonder effectief in het absorberen en uitstralen van warmte in het zogenaamde “atmosferische venster”. Dit is een smal deel van het infraroodspectrum dat warmteoverdracht tussen gebouwen en de lucht mogelijk maakt.

Opinies

Een greep uit de opiniestukken die op die dag te lezen waren

• Glenn Deliège ontdekt bij een wandeling door Brugge een weggetje dat overwoekerd is door de natuur en stelt vast dat die natuur er een biotoop voor allerlei planten en dieren van maakt én voor koelte zorgt⁹;
• Marc Reynebeau stelt vast “De [klimaat]verandering is zelf het traceerbare gevolg van menselijke activiteit, zoals de uitstoot van broeikasgassen. Maar daar wat aan doen, is een allerminst geringe opdracht, die niets minder vereist dan een langdurige mondiale mobilisatie. We zijn er al mee bezig, maar niet al te fanatiek. […] Erkenning van het probleem is al het halve werk, maar ook niet meer dan het halve werk. Wie daar baat bij heeft, kan de indruk wekken dat de kwestie al is opgelost. Dus kan Disney nu trots aankondigen dat het weer zal investeren in nieuwe cruiseschepen, al horen die bij de smerigste vervuilers. Hoe Antwerpen die nog in zijn binnenstad wil verwelkomen, is een volkomen raadsel. Of Amerikaanse oliefirma’s kondigen aan dat, na dat klimaatgehannes, de dividenden van hun aandeelhouders toch weer voorrang krijgen op investeringen in schone energie. Toen deze krant daar enkele weken geleden naar informeerde bij zo’n oliebaas (Wael Sawan van Shell¹⁰), reageerde die welhaast als een onbegrepen idealist: die aandeelhebbers moeten hun kinderen toch ook eten geven, nietwaar?”¹¹
• Jesse Frederik vindt in De Correspondent¹² dat als we nadenken over hittedoden we ook moeten kijken naar de doden door koude, want dat zijn er nog altijd méér¹³. De mens past zich voortdurend aan met technologie voor zij die het zich kunnen permitteren (airco, warmtesystemen) en ook biologisch. Hoeveel is biologisch (het lichaam past zich aan al naargelang het lokale klimaat); hoeveel is gedrag (de werkdag wordt verplaatst naar de avond); welk gedeelte zijn investeringen in beschermende technologie (ventilatoren of airconditioning)? Allemaal zullen ze een rol spelen – maar hoe groot? Wat is het effect van vervuilde lucht (airco bij hitte, hout en kolenverbranding bij koude) en ziektes (griep bij koude en dengue bij hitte)?

Optimistisch

De mens leert door “vallen en opstaan”. Dus als de nood hoog genoeg is zullen de prioriteiten aangepast worden om iets constructief te doen. Kim Robertson beschreef dat treffend in de roman “Het Ministerie voor de Toekomst”. De oplossingen die de auteur aanreikt bestaan allemaal al, maar door de omstandigheden die de auteur beschrijft wordt de wil gecreëerd om internationaal samen te werken.

Mensen overtuig je niet met doemverhalen maar met vooruitgangsideeën. De industrie levert die ideeën nu al aan! In de vorm van technologieën die zon en wind gebruiken, veel minder broeikasgassen uitstoten en steeds goedkoper worden. De politiek moet positieve verhalen opdissen die de mensen meevoeren in deze transitie die niet alleen snel moet – we hebben nog pakweg 10 jaar om het tij te keren – maar ook een aanpassing zal vragen in de benadering van de behoeftes en gewoontes van de nieuwe groei-economie.

Dat klimaatbeheersing veel positieve neveneffecten heeft is ook de eindconclusie in de paragraaf “ De beloning is Gul” op pagina’s 295 – 296 van Voor de voorouders van morgen

Trouwens, we zijn al druk bezig! Door alle acties die al genomen zijn sinds Parijs 2015 wordt de horroropwarming van 4,5 °C in scenario SSP5 van het IPCC ruim vermeden en landen we ergens rond de 2,7°C. Wat nog duidelijk boven de overeengekomen en veilig gewaande grens van 1,5°C is ¹⁴. Europa wordt daarin nog eens slechts gemiddeld getroffen door de klimaatopwarming. De grote aanpassingen liggen in het Globale Zuiden en Zuid-Europa.

De historische uitstoot door Europa en de VS maken ons wel verantwoordelijk om iets aan deze benarde posities van het Globale Zuiden en Zuid-Europa te doen door nu verder af te kicken van vervuilende energiebronnen en grondstoffen.